Khi nhắc đến Alibaba, mọi người thường đề cập đến mua sắm trực tuyến nhưng trên thực tế, mảng kinh doanh thương mại điện tử của tập đoàn này rộng lớn hơn rất nhiều. Một trong những phân khúc đang tăng trưởng mạnh mẽ của Alibaba là mảng dịch vụ điện toán đám mây.

Năm 2008, tập đoàn Alibaba thành lập mảng điện toán đám mây Aliyun (“yun” tiếng Trung Quốc nghĩa là đám mây). Ban đầu, Aliyun được thành lập nhằm xử lý lượng truy cập và số lượng dữ liệu khổng lồ từ nền tảng thanh toán Alipay. Tuy nhiên, bắt đầu từ năm 2010, Aliyun bắt đầu kinh doanh thêm dịch vụ điện toán đám mây nhằm tăng doanh thu.

Ngày nay, Aliyun đã cung cấp một dịch vụ đầy đủ cho mảng điện toán đám mây, bao gồm lưu trữ và cung cấp số liệu, thu hồi và cấp phát tài nguyên, các dịch vụ điện toán đám mây quy mô lớn phục vụ cho những tập đoàn lớn hay chính phủ.

Theo báo cáo của IDC, Aliyun hiện là nhà cung cấp dịch vụ điện toán đám mây lớn nhất Trung Quốc với 23% thị phần trong nước.

Ngành điện toán đám mây là một trong những mảng kinh doanh đang bùng nổ mạnh thời gian gần đây. Năm 2008, tổng giá trị của mảng kinh doanh này ước tính đạt 46 tỷ USD nhưng đến cuối năm 2014, con số này đã tăng lên hơn 150 tỷ USD.

Tại thị trường Trung Quốc, nhiều chuyên gia cho rằng mảng điện toán đám mây vẫn còn mới và dự đoán tốc độ tăng trưởng hàng năm của lĩnh vực này sẽ đạt 33,2% trong khoảng 2015-2018.

1,2 tỷ USD vào năm 2018

Tính đến tháng 6/2014, Aliyun đã phục vụ cho hơn 1.400.000 khách hàng từ nhiều thành phần khác nhau, như công ty phát triển ứng dụng di động, game, internet, giải trí kỹ thuật số, thiết bị điện tử tiêu dùng và thậm chí là các cơ quan chính phủ.

Theo báo cáo tài chính quý IV/2014 của Alibaba, doanh thu mảng điện toán đám mây 9 tháng cuối năm của Alibaba đạt 147 triệu USD, tăng 58% so với cùng kỳ năm 2013.

Báo cáo năm tài khóa 2015 cho thấy mảng dịch vụ điện toán đám mây của Alibaba có doanh thu 204 triệu USD và hãng Sun Trust dự đoán con số này có thể đạt 393 triệu USD cho năm tài khóa 2016 và 1,2 tỷ USD cho năm 2018.

Mặc dù doanh thu hiện nay của mảng điện toán đám mây chỉ chiếm chưa đến 2% tổng doanh thu của Alibaba nhưng nhiều chuyên gia dự đoán tỷ lệ này có thể tăng lên mức 10% trong vòng 5 năm tới.

Vào tháng 7/2015, Alibaba đã tuyên bố đầu tư thêm 1 tỷ USD cho Aliyun nhằm mở rộng trung tâm dữ liệu của hãng, không chỉ trên thị trường đại lục Trung Quốc mà còn cả Hồng Kông, Mỹ và trên toàn thế giới.

Vai trò của Aliyun với Alibaba

Đầu tiên Aliyun đóng vai trò nền tảng cho hệ thống hoạt động thương mại điện tử của Alibaba.

Dịch vụ thanh toán Alipay với số lượng giao dịch lớn hầu như phụ thuộc vào khả năng quản lý dữ liệu của Aliyun. Ví dụ năm 2014, doanh số ngày lễ độc thân 11/11 của Alibaba đạt 9,3 tỷ USD với 278 triệu đơn đặt hàng từ 217 quốc gia. Trong đó, Alipay xử lý 2,85 triệu thanh toán mỗi phút vào lúc cao điểm nhất và điều này khó có thể làm được nếu thiếu sự hỗ trợ từ Aliyun.

Ngoài ra, dịch vụ điện toán đám mây là một mô hình kinh doanh phù hợp với chiến lược từ trước tới nay của Alibaba là thiết lập những nền tảng dịch vụ độc lập và kiếm lợi nhuận từ đó. Aliyun không chỉ là một công ty hỗ trợ kinh doanh cho các mảng khác của Alibaba mà giống một nền tảng độc lập có thể đem lại lợi nhuận cho công ty nhiều hơn.

Mảng kinh doanh trực tuyến này hoàn toàn có thể trở thành nền tảng độc lập thứ tư sau nền tảng mua sắm trực tuyến, thanh toán online, dịch vụ logistic của tập đoàn Alibaba.

Bên cạnh đó, doanh thu của dịch vụ điện toán đám mây khá ổn định và dễ tăng trưởng nhờ bản chất kinh doanh của ngành này. Nguồn thu chính của Aliyun chủ yếu là các khoản phí truy cập vào trung tâm dữ liệu cũng như tài nguyên điện tử của hãng.

Khoản phí này dựa trên số dữ liệu mà phía đối tác sử dụng, tương tự như khi các hộ gia đình sử dụng điện năng và phải trả hóa đơn tiền điện. Khi các công ty ký hợp đồng với Aliyun để truy cập dữ liệu và sử dụng tài nguyên, họ sẽ phải liên tục thanh toán chi phí này

Ông trùm ở Trung Quốc

Hãng Aliyun cạnh tranh tại cả thị trường trong nước lần quốc tế ở phân khúc điện toán đám mây. Đối thủ quốc tế chính của công ty là Amazon, Microsoft, IBM còn đối thủ trong nước gồm Tencent, Baidu và Uncloud.

Trên thị trường quốc tế, mảng điện toán đám mây của Aliyun không có công nghệ tiên tiến như Azure của Microsoft, chưa đa dạng và chuyên nghiệp được như Amazon Web Services. Tuy vậy, Alibaba lại có mối quan hệ cực kỳ chặt chẽ với các doanh nghiệp địa phương Trung Quốc cũng như nhận được nhiều hỗ trợ từ chính quyền sở tại hơn.

Tại thị trường nội địa, Aliyun hầu như là công ty dẫn đầu trong mảng điện toán đám mây bởi hãng là doanh nghiệp đầu tiên cung cấp dịch vụ này tại Trung Quốc.

Bloomberg cho biết Alibaba đã ký kết thỏa thuận chiến lược với khoảng 12 khu vực nội địa cùng rất nhiều hợp đồng với những công ty mối giới quốc doanh. Yếu tố này đảm bảo sự bền vững cho thị phần của Aliyun tại Trung Quốc và tạo nên nhiều khó khăn cho các đối thủ quốc tế.

Những khách hàng chính của Aliyun là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong khi các khách hàng chính của Baidu và Tencent trong mảng này hầu hết là cá nhân.

Một trung tâm dữ liệu của Aliyun.

Hiện tiềm năng phát triển mảng điện toán đám mây tại Trung Quốc vẫn còn rất lớn nếu so sánh với thị trường Mỹ.

Tính tỷ suất tổng doanh thu ngành điện toán đám mây trên tổng GDP, thị trường Mỹ cao gấp 52 lần so với Trung Quốc. Nếu tính tỷ suất tổng doanh thu điện toán trên tổng số người dùng Internet, con số chênh lệch này là hơn 100 lần.

Theo Bloomberg, hiện chưa đến 10% đầu tư trong mảng IT tại Trung Quốc là cho ngành điện toán đám mây.

Tiềm năng to lớn này khiến nhiều chuyên gia dự đoán Aliyun sẽ có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn Amazon, đặc biệt là khi thị trường điện toán đám mây bùng nổ mạnh mẽ như hiện nay.

Theo ước tính của Bloomberg, riêng thị trường Trung Quốc, vốn là sân nhà của Aliyun, đã có 1,4 triệu khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ điện toán đám mây. Trong khi đó, Amazon cho biết tổng số khách hàng toàn cầu của hãng chỉ cao hơn 1 triệu người.

Đối tượng khách hàng của Aliyun cũng khá khác so với các đối thủ quốc tế khi nhắm vào những doanh nghiệp vừa và nhỏ, phù hợp với mảng kinh doanh thương mại điện tử của Alibaba. Trong khi đó, những đối thủ quốc tế lại nhắm đến các tập đoàn lớn hay các chi nhánh của những công ty đa quốc gia.

Aliyun đang tỏ rõ tham vọng vươn ra thị trường toàn cầu. Trong năm vừa qua, Alibaba đã hợp tác với Intel, Equinix và 4 công ty khác trong mảng điện toán đám mây, đồng thời mở thêm trung tâm dữ liệu tại thung lũng Silion. Rõ ràng, mục tiêu cạnh tranh trên thị trường quốc tế của Aliyun đang được CEO Jack Ma tích cực thực hiện.

Một lợi thế cạnh tranh nữa là bộ chip vi xử lý máy chủ của Alibaba được thiết kế tùy chỉnh. Dù bộ chip này được sản xuất bởi Intel giống Amazon nhưng Alibaba quan tâm nhiều đến loại chip tùy chỉnh tiết kiệm năng lượng với thiết kế của hãng ARM.

Bởi đây là chip tùy chỉnh nên Alibaba đã hợp tác với Linaro để phát triển phần mềm chạy trên thiết kế gốc của ARM mà không bắt buộc phải sử dụng công nghệ có sẵn. Yếu tố này giúp Alibaba tiết kiệm rất nhiều năng lượng vận hành và chi phí duy trì hoạt động của các trung tâm dữ liệu.

Aliyun hiện có khoảng 1.200 nhân viên và 80% là các kỹ sư công nghệ, hãng cũng đã bắt đầu lên kế hoạch thiết kế phần cứng và phần mềm cho mảng điện toán đám mây cách đây 10 năm. Vì vậy Aliyun hoàn toàn có đủ tiềm lực để thực hiện động thái trên. Trên thế giới hiện nay mới chỉ có Google, Microsoft và Amazon là đủ tiềm lực thiết kế riêng phần mềm và bộ chip vi xử lý dữ liệu mảng điện toán đám mây đồng bộ với nhau.

Nguy cơ tiềm tàng

Aliyun chủ yếu cung cấp dịch vụ điện toán đám mây theo mô hình IaaS, giúp người dùng có thể truy cập phần cứng của hệ thống mạng máy tính.

Khác với mô hình PaaS hay SaaS chuyên tập trung vào ứng dụng và dịch vụ đầu cuối, IaaS cho phép khách hàng linh hoạt hơn trong việc sử dụng tài nguyên vào mục đích gì. Hơn nữa, IaaS cũng yêu cầu ít thông tin và thủ tục hơn so với các mô hinh còn lại.

Như vậy, việc chuyển đổi nhà cung cấp dịch vụ điện toán đám mây mô hình IaaS có chi phí khá thấp. Điều này khiến các công ty hoạt động trong mảng này phải cạnh tranh gay gắt hơn về chất lượng dịch vụ và giá cả.

Đây là một nguy cơ tiềm tàng cho Aliyun bởi nếu không liên tục cải tiến và hoàn thiện, hãng có thể mất khách hàng khi công nghệ điện toán đám mây bùng nổ mạnh gây cạnh tranh gay gắt về giá.

Ngoài ra, thị phần toàn cầu của Amazon và Microsoft trong mảng điện toán đám mây vẫn khá lớn, tương ứng 29% và 10% theo ước tính của Synergy Research. Vì vậy, chắc chắn Aliyun sẽ gặp khó khi phải cạnh tranh với nhiều ông lớn đã hoạt động lâu năm trong mảng kinh doanh này.

Theo Cafebiz/Trí Thức Trẻ